Büyükçınar meali böyle verdikten sonra söz konusu kendisine ait 34 nolu dipnotu vermesinin bir manası kalmıyor. Zira dipnottaki her ayrıntıyı, (‘Bedir muharebesi’ ibaresi hariç) mealine taşımıştır. 

            Ömer Rıza Doğrul ise, mealini yukarıda da belirttiğimiz gibi şöyle vermektedir:

“Allah’ın hükmü geçmemiş olsaydı size yapmaya teşebbüs edeceğiniz iş mukabilinde elbette büyük bir azap erişecekti.”

Ömer Rıza’dan aktardığımız 33 nolu dipnottaki yorumuna benzer bir yorumu Mevdudi, İmam Cessas’ın bir yorumu olarak Ahkamu’l-Kur’an adlı adlı eserine atfen aktarmakta, bu yorumu düşünülmeğe değer bir görüş olarak nitelemektedir (Mevdudi, 1996, II, 185)

ÖRNEK 7: (13/Ra’d Suresi, Ayet: 41)

“Görmüyorlar mı ki Biz (kâfirler diyarının etrafını kısarak onları helâke uğratıyoruz (28)”

“28- Burada etrafın kısalmasından bahs olunuyor. Bu yeryüzünün yaradılışı ve kutupların basıklığını ifade etmektedir.” (1980, 297)

“28 – Burada etrafın kısılmasından bahs olunuyor. Bundan maksat, ya bir takım muhalif reislerin ölümü ile muhalefetin zaafa uğraması, yahut müşrikler sayısının azalması, müşriklerden ayrılanların müslümanlığa iltihak etmeleridir.” (1947, II, 406)

Burada dipnotun tahrifiyle yetinilmeyip, meal metnine de müdahale edilmiş olduğunu görüyoruz. Büyükçınar’ın meali kendi dipnotuna uygun olarak şöyle:

“Görmüyorlar mı ki Biz yeryüzünün etrafını kısarak yaratıyoruz...”

Ömer Rıza ise, verdiği dipnota uygun olarak metni şöyle meallendirmektedir:

“Görmüyorlar mı ki Biz (kafirler) diyarının etraflarını kısarak onları  helake uğratıyoruz...”          

            Hamdi Yazır söz konusu ayeti; “...muhtelif hadisat ile arzı aşındırıp parçalamıyor muyuz veya o münkirlerin vatanlarını peyderpey etrafından eksiltip küçültmüyor muyuz? Nüfuslarını, cemiyetlerini kırarak feyzu bereketlerini azaltarak, arazilerini daraltarak, izzetlerini zillete, kemallerini noksana tebdil etmiyor muyuz? Arzdaki bu tağyiratı veya vatanlarındaki bu tazyikatı görmüyorlar mı?” (Yazır, IV, 3005) şeklinde izah etmektedir.

İbn Kesir, Mücahid ve İkrime’nin; ayetteki ‘eksiltme’yi “harab olma” olduğunu, Hasan, Dahhak ve ibn Abbas’ın ise, “müslümanların müşriklere galip gelecekleriyle” izah ettiğini nakleder (ibn Kesir, III, 1149). Ayrıca (bk. Razi, XIII, 475).     

Eski alimlerimizden hiç biri bu ayete Büyükçınar’ın verdiği “kutupların basıklığı” gibi bir mana vermemişlerdir. Burada “cumhur-ı müfessirin”in görüşüyle hiçbir ilgisi olmayan biraz bilimsellik zaafıyla yapılan bir tahrif söz konusudur. Büyükçınar, burada cumhura muhalefet ettiğinden değil, kendi tahrif ilkelerine muhalefetten dolayı tenakuza düşmüştür.

Bilindiği gibi kutupların basıklığı  o günkü  Arapların bilmediği bir bilgi idi.

Kur’an-Bilim bağlamında, İmam Şatıbi’nin (öl. h.790 m.1388) el-Muvafakat adlı eserinde, günümüz okurlarını da ilgilendiren son derece önemli fikirlerinden bir bölümünü aktarıyoruz:

“Birçok insan Kur’an üzerindeki iddialarında sınırı aşmışlar ve ona tabiat ilimleri, matematik ilimleri, mantık, ilm-i huruf vb. gibi öncekilerin-sonrakilerin bütün ilimlerini yüklemişlerdir. Bir önceki meselede ortaya konan esasa vurulduğunda bu iddianın doğru olamadığı görülecektir. Kaldı ki sahabe, tabiin ve onları takip eden nesillerden oluşan selef-i salih Kur’an’ı ve Kur’an ilimlerini, Kur’an’da bulunan esrarı en iyi bilen kimselerdi; bununla birlikte onlardan hiçbir kimsenin bu iddia doğrultusunda söz ettiği bize ulaşmamıştır. Onlar Kur’an’dan sadece bir önceki meselede geçen tevhid delilleri, teklifi hükümler, ahiretle ilgili hükümler ve bunlarla ilgili konuların ispatına çalışmışlardır. Eğer onların bu iddia doğrultusunda çabaları ve incelemeleri olsaydı, meselenin esasına delalet edecek mutlaka bize kadar ulaşırdı. Böyle bir şey ulaşmadığına göre, bu iddianın onlarda mevcut olmadığı anlaşılacaktır. Bu da onların (muhatapların) iddia ettikleri gibi bütün ilimlerin esaslarının bulunmadığına bir delildir. Evet, Kur’an bazı ilimleri içermektedir; ancak bunlar Arapların bildikleri ilimlerdir.” (Şatıbi, II, 77)         

            Hikmet Zeyveli, Kur’an’ın sadece aktüel yönüne önem verdiği ve işin ilmi yönünü -din haline getirmeksizin- insanın kabiliyetine tevdi ettiği, bu maddi alemle ilgili bazı edebi tasvirlerin din/akide telakki edilmesinin hatalarını belirttiği yazısında; dünyanın ‘düz’  (Celaleyn) ve ‘sakin’ (Razi) olduğunu iddia eden eski müfessirlerimizden örnekler vererek sürdürdüğü yazısında ‘Dünyanın düz veya yuvarlak olduğu’ (veya kutuplardan basık olduğu) şeklindeki bir inancın ilahi hidayetin hedefi olmadığına işaret ederek; mahşerde bundan sorgulanacağımıza dair akli ve nakli bir delil bulunmadığını belirtir (Zeyveli, 1994, 281-282).

Watt,  Din dilini, bir çok açıdan harita ve diyagramlara benzediğini belirterek, ‘diyagramatik’ olarak (Watt, 1982, 120) nitelendirmektedir. Özsoy ise, Kur’an’ın fiziksel bir olay olarak görülen yağmuru, Allah’ın rahmeti olarak niteleyip dini (ve deruni) bir anlam yüklemesinden hareketle Kur’an (din) dilinin ‘anlam verici’ vurgusuna dikkat çeker. Dolayısıyla Kur’an’ın kullandığı dilin -en azından teknik anlamda- bilimsel bir dil olmadığı gerçeği göz önünde bulundurulduğunda, onun (Kur’an’ın) ifadelerinin bilimsel verilere uygunluğu veya aykırılığı anlayışının ne denli yanlış olduğu ortaya çıkar (Özsoy, 1994, 184).

Durum böyle olunca yukarıda değinilen, Büyükçınar tarafından verilen ve bilimsel bir zaaf içeren dipnotun, ayetin siyak ve sibakı ile hiç bir irtibatı olmadığı gibi “cumhurun” görüşüyle de ilişkisi olmadığı aşikardır.

ÖRNEK 8: (17/İsra Suresi, Ayet:1)

“Kendisine bazı âyetlerimizi göstermek için kulu (Muhammedi) geceleyin Mescidi Haramdan, etrafını mübarek kıldığımız Mescidi Aksaya götüren Zatı (Kibriyanın) şanı yücedir. Her şeyi duyan, her şeyi gören Odur (1)”

1 - Aşağıda aktardığım, Mirac cismani mi yahut ruhani mi idi? bölümü eksik. (1980, 340)

“1 - Mirac cismani mi yahut ruhani mi idi?

Mütekellimler ile hadis şarihleri bu meseleyi izah için yığın yığın kitaplar yazmışlardır. Eslafı salihin, Peygamberin uruc ettiğine, binaenaleyh miracın bir hakikat olduğuna inanırlar, fakat acaba bu mi’rac cismani mi, ruhani mi idi? Yakaza halinde mi, yoksa uyku halinde mi vukubuldu? Bu meseleyi istiknah ile kendilerini yormaya lüzum görmezlerdi. Mi’rac hakkındaki hurafeleri, uydurmaları, bertaraf etmek için biraz izahat vermek gerekir.

Evvel emirde İsra Suresinde varit olan şu Ayeti Kerimeyi nazarı dikkate almak icabeder, “Sana gösterdiğimiz rüyayı insanlar için fitne ve imtihan eyledik.” İbni Abbas’ın Buharideki rivayetine göre rüyadan maksat, mi’racdır. Bundan dolayı Mirac’ın uyku esnasında vukubulduğunu söyleyenler bu ayete istinat etmektedirler. Fakat İbni Abbas bu Ayetten bahsederken şu sözleri de söylüyor: "Resuli Ekrem bu rüyada gördüklerini, gözleriyle gördü.” Demek ki bu rüya alelade bir rüya değildi. Bu rüya, ruhen cisim kayıtlarından azat olarak melekut aleminde seyri idi.

Peygamber tarafından görülen rüyalar, alelade insanların rüyalarından bambaşkadır. Peygamberin uykuları esnasında zahiri havas muattal kalır. Fakat onlar gözlerini kapar kapamaz, onların kalp gözü ruh alemini, melekut kainatını görmeye başlar. Alelade rüyalar böyle midir? Peygamberin rüyası, uyanıklığın fevkinde bir halettir. Onlar bu halet içinde semavatı seyrederler. Ervaha mülaki olurlar. Rüyeti Hak ile bekam olurlar, meleklerle hembezm olurlar. Bu halete rüya diyen ashap, bu ruhani hakikati ifade etmek istemişlerdi. Tabiatın maddi kanunları dairesinde müşkül görülen bu hadise, “ruhani” mümkün olur.” (1947, II, 459-460)

Burada yaklaşık dört sahifelik bir alıntı aynen aktarılmakla birlikte her ne hikmetse yalnız yukarıya aldığımız bölüm, dördüncü baskıya alınmamıştır. Bu konuyla ilgili Razi’nin aktardığı bilgileri verelim:

“Bu İsra hadisesinin nasıl olduğu hususunda ihtilaf edilmiştir. Müslümanların ekserisi Cenab-ı Hakk’ın, Hz. Peygamber (s.a.s)’in bizzat bedenini yürütüp götürdüğü hususunda ittifak etmişler, pek azı ise, “Allah onu sadece ruhen götürdü” demişlerdir. Muhammed b. Cerir (et-Taberi’nin) tefsirinde, Huzeyfe (r.a)’nin: “bu hadise bir rüya idi. Hz. Peygamber (s.a.s)’in bedeni yerinden oynamadı. Allah onu, sadece ruhen götürdü, yürüttü” dediği rivayet edilmiştir.” (Razi, XIV, 390).    

Ayrıca ibn-i Hişam, Hz. Aişe ve Muaviye’nin İsra’nın bir bir rüya olduğuna dair kanaatlerinin münker görülmediğini Hasan’ın da bu kanaati taşıdığını bize nakleder (İbn-i Hişam, 1985, II, 52). Şehbenderzade Filibeli Ahmed Hilmi, Hz. Aişe ile beraber bazı sahabenin de miracın keyfiyetinin manevi bir şekilde vuku bulduğuna işareten, kendisinin de o kanaatte olduğunu belirtir (Filibeli, 1979, 167 ve ayrıca bk. Ateş, 1990, V, 195. Fazlur Rahman, 1992, 19. Çiftçi, 2000, 62-63). Bu faslı uzatmak mümkün olmakla birlikte, Muhammed Hamidullah’ın da bu tartışmalara yer verip, miracın rüya ve manevi bir yolculuk olduğuna dair kanaat belirttiğine işaret etmekle yetinelim (Hamidullah, 1980, I, 153). Kaldı ki bütün bu alimlerin -Ömer Rıza Doğrul’un belirttiği gibi- bu “rüyayı”,  “alelade bir rüya” olarak algılamadıklarını belirtmeye gerek var mı?

ÖRNEK 9: (17/İsra Suresi, Ayet: 85)

“Sana vahyi (24) sorarlar. De ki: Vahiy Tanrımın emrindendir. Size ilimden, ancak pek az verilmiştir”

“24- Aslında “Ruh” deniliyor ki vahy ve ilham manasına da gelir. Bu Ayetten evvel de, sonra da bahis mevzuu olan mesele vahydir.  Onun için bu kelime ruh yerine  vahy diye tercüme edilebilir. Kur’an-ı Kerime (42:52’de) de “Ruh” denilir. Ancak cumhur-ı müffessirin burada ruh manasını tercih eder.” (1980, 348)

“24 – Aslında “Ruh” deniliyor ki vahy ve ilham manasına da gelir. Bu Ayetten evvel de, sonra da bahis mevzuu olan mesele vahydir.  Onun için bu kelimeyi ruh değil, fakat vahy diye tercüme ettik. Kur’anı Kerime (42:52’de) de “Ruh” denilir.” (1947, II, 471)

Burada dipnotta yapılan tahrifatın kaçınılmaz bir sonucu olarak mealin metnine de müdahale edilmiştir.

Doğrul, bu ayeti “sana vahyi sorarlar...” şeklinde tercüme ederek yukarıda verdiğimiz dipnotu düşmüştür. Ancak Büyükçınar yukarıda aktardığımız dipnotta da görüldüğü gibi “...ruh...vahiy diye tercüme edilebilir” cevazına rağmen “cumhur-ı müfessirin burada ruh manasını tercih eder” ibaresiyle, bu cevazı da kayıtlayıp, meal metnine müdahale etme gereği hissetmiştir. Oysa burada sorun “ruh”la ne kastedildiğidir.

Bu bağlamda Muhammed el-Behiy, söz konusu ayette geçen “ruh” kavramından, bazı müfessirlerin kabul ettikleri gibi ‘insanın gizli kuvveti, bedenin yöneticisi’ anlamına gelmediğini; bu anlamın Yunan felsefesiyle ilgili olduğunu, müslümanlar arasında ise hicri üçüncü asırdan itibaren bu anlamda kullanıldığını belirtir. Ancak büyük çoğunluğun “ruh” kavramına vahiy veya vahyi getiren melek (Cebrail) anlamı verdiğine işaret ederek, sözü edilen ayetten sonra gelen üç ayeti de dikkate alarak burada kastedilen şeyin “vahiy” olduğunu belirtir (Behiy, 1998, 117).

Dücane Cündioğlu da eski çağlardan süregelen Ruh-Beden ayrımının bilhassa Kartezyen felsefenin de etkisiyle derinleştiği günümüzde, bu ayetin, bu ayrımı destekler biçimde anlaşılması, Kur’anın dolaylı-muhattaplarının zihninde, bu terimin Kuranın kavramsal çerçevesi içersindeki yerini tayin etmeyi güçleştirdiğine değinerek; bu terimin Kur’an’da ‘beden karşıtı’ anlamındaki “ruh”la bir alakası bulunmadığını; bu terimin Kur’an’da umumiyetle “vahy”i veya “vahiy meleği”ni tanımlamak maksadıyla kullanıldığını belirterek, kavramı bu bağlamda kullanan alimlerden örnekler verir (Cündioğlu, 1996, 82-83).

Mevdudi de bu ayetin sibak-siyak bağlamından hareketle burada insan ruhundan bahs edilmesinin anlamsız olduğuna işaret ederek, bu ayette geçen “ruh”tan “vahyi getiren melek” anlaşılması gerektiğini belirtir (Mevdudi, 1996, III, 134).

Muhammed Esed de bu ayeti Ö. Rıza Doğrul gibi çevirmiştir. Esed, önceki ve sonraki ayetlerin açıkça Kur’an’a işaret ettiğini göz önüne alarak “ruh”tan kastın vahiy olgusu olduğunu belirterek söz konusu ayeti “Bir de sana ilahi esinlenme[nin mahiyeti] hakkında soruyorlar...” şeklinde (Esed, 1997, 575-576) çevirmiştir.

ÖRNEK 10: (19/Meryem Suresi, Ayet: 27)

"(Meryem İsa’yı) taşıyarak kavmine getirdi (10)”

“10- Bu ayetten sonraki ayetlerde bildirilen Hz. İsa’nın beşikte bebekken konuşması ve ileride peygamber olacağını haber vermesi onun mucizelerindendir.” (1980, 368)

“10 – Bu ayetten sonraki ayetlerde muhavereler Meryem’in oğlu ile birlikte kavmine döndüğü zaman, İsa’nın yetişmiş ve nübüvvet derecesine yükselmiş olduğunu, onun ilahi vahyi telakki ettiğini gösteriyor. Çünkü Hz. İsa dokuzuncu ayette, Allah’ın ona kitap verdiğini söylüyor. Müfessirler daha sonraki Ayette İsa’nın tevellüdünden bahsolunduğu için onun henüz çocuk olduğunu zannederler. Bir kere Kur’anın enbiya kıssalarını bütün tafsilatıyla nakletmediğini, maksada hadim olmayan bazı hadiseleri bıraktığını hatırdan çıkarmamalıyız. Mesela 11 ve 12 inci ayetlere dikkat ediniz. 11.inci ayette Zekeriya’ya bir oğul olacağı müjdeleniyor, 12 inci ayette ise Yahya’ya kitabı kuvvetle tutması emrolunuyor. Arada geçen hadiseleri anlatmaya lüzum olmadığı için bunlar bırakılıyor.

Bundan başka 22’inci ayette Hazreti Meryem’in uzakça bir yere gittiğinden bahsolunuyor ve bundan Meryem’in doğurur doğurmaz kavmine dönmediği anlaşılıyor.

Hazreti Meryem’in İsa’yı taşıyarak kavmine getirmesi, onu kucağında taşıyarak getirdiğini ifade etmez. Onu bir merkep veya başka bir hayvan üzerinde taşıyarak getirdiğini ifade eder.  Bu mana için (9:92)’ye bakınız.” (1947, II, 498-499)

Dipnottaki farklılık açıktır. Doğrul, Hz. İsa’nın ilahi vahyi idrak edecek yetişkinlikte olduğunu iddia ediyor. Büyükçınarın ehl-i sünnet ve cumhur-i müfessirin doğrultusundaki dipnotunu anlamak mümkün, ancak tahrife gerekçe olarak kabul etmek imkansız.

ÖRNEK 11: (19/Meryem Suresi, Ayet: 29)

“Meryem ona (İsa’ya) işaret etti. Onlar da: Onunla nasıl konuşalım ki o beşikte bir çocuktu (12)”

“12- Yahudilerin ihtiyarları ve alimleri, beşikte bir çocuğun konuşacağına inanmıyorlardı.” (1980, 368)

“12 - Yahudilerin ihtiyarları ve alimleri, daha dün beşikte bir çocuk saydıkları İsa ile konuşmaya tenezzül etmiyorlardı. Onun için “Onunla nasıl konuşalım ki o beşikte bir çocuktu” diyorlar.” (1947, II, 499)

Büyükçınar, burada dipnota müdahale ettiği gibi mealin metnine de müdahale etmiştir. Dipnotlar meallendirme biçimini yansıttığı için ayrıca meal metini verme ihtiyacı hissetmedik. Burada Ömer Rıza, yahudi ihtiyarlarının Hz. İsa’yı “beşikte bir çocuk” (‘çocuk’-‘dünkü çocuk’) diyerek dikkate almadıklarını veya almak istemediklerini anlatmaya çalışıyor.

Muhammed Esed bu ayetle ilgili şöyle bir dipnot düşmüştür: “Kur’an her ne kadar, 3:46’da, Hz. İsa’nın “[daha] beşikte [iken] insanlarla konuştuğunu” yani, daha erken çocukluk çağlarında hikmetle donatıldığını, ifade ediyor ise de,19:30-33. Ayetler, gelecekte gerçekleşecek bir şeyi ifade için, te’kid amacıyla, geçmiş zaman kipini kullanarak olacak şeylerin tasavvurunu sağlayan bir mecaz özelliği gösterir gibidir.” (Esed, 1997, 613)

ÖRNEK 12: (19/Meryem Suresi, Ayet: 30)

“İsa dedi ki: Ben Allah’ın kuluyum. Bana kitap verdi. Beni peygamber kıldı (13)”

“13- İsa’nın bu sözleri beşikte bir çocuk iken söylemesi onun mucizesidir.”  (1980, 368)

“13 – İsa’nın bu sözleri beşikte bir çocuk iken söylediğine ihtimal verilemez. İsa bu sözleri söylediği zaman peygamberdi ve peygamber olacağını değil, peygamber olduğunu söylemektedir.” (1947, II, 499)

Yukarıdaki dipnotlar, söz konusu ayetin “....beni peygamber kıldı.” İfadesinin sonuna konulduğunu belirtmek durumundayız. Ömer Rıza ayette kullanılan geçmiş zaman kipini esas alarak yukarıya aldığımız fikirleri ifade ediyor.

Razi’nin naklettiğine göre alimlerin çoğu Hz. İsa’nın “bana kitap verdi” şeklindeki sözü küçük iken söylediği kanaatindedirler. Ebul Kasım el-Belhi ise ‘Hz. İsa bu sözü, mükellef yaşa gelmemiş olsa bile, anlayan bir mürahik (büluğa yakın yaşlarda) iken söylemiştir” demektedir. Ancak Razi, el-Belhi’nin bu görüşünü ‘uzak bir ihtimal’ olarak değerlendirmektedir (Razi, 1993, XV, 336-337).

ÖRNEK 13: (19/Meryem Suresi, Ayet: 31)

“Her nerde olursam beni mübarek eyledi. Bana hayatta kaldıkça namazı emretti (14)”

“14- Ayeti kerimenin “Bana kitap verdi, beni peygamber kıldı...” şeklinde mazi sigası ile gelmesi bu hususların istikbalde katiyetle olacağını belirtmek içindir.” (1980, 368)

“14 – Namaz ile zekatın bir çocuğa farz edildiğine zahip olmak manasız olur. Ayeti Kerime, İsa’nın bu sözleri nübüvvet payesine yükseldiği zaman söylediğini gösteriyor.” (1947, II, 499)

            Dipnot “...bana...namazı ve zekatı emretti” ayetinin sonuna konmuştur. Buradaki tartışmalar Hz. İsa’nın ne zaman peygamber olduğu ile ilgilidir. Ayetteki geçmiş zaman kipini esas alanlar ayetin zahirini esas alıp, çocukken kendisine risalet verildiğine kail olmuşlardır. Bir kısım alim de daha sonra peygamber olduğunu söylemişlerdir. Çocuk iken kendisine peygamberlik verilmiştir diyenler, insana zihinsel planda ve hayat tecrübesi olarak yeterli olgunluğa erişmeden peygamberlik görevi verilip-verilmeyeceğini tartışmışlardır bu tartışmalar için bk.(Razi, 1993, XV, 336-340) (Esed, 1997, 613)

ÖRNEK 14: (21/Enbiya Suresi, Ayet: 96)

“Ye’cuc ile Me’cuc (31)…”

“31- Kehf suresine bakınız.” (1980, 391)

“31- Kehf Suresinde de ye’cuc ve me’cucden bahsetmiştik. Burada çok kıymetli ustat Musa Carullahın tetkiklerini hulasatan naklediyorum:

“Suretul Kehf (94), Suretul Enbiya (96) Ayeti Kerimelerde mezkur ye’cuc me’cuc kelimeleri, elbette, Yunanidir.

İmam Asım Hazretlerinin kıraatlerinde Ye’cuc ve Me’cuc kelimeleri mehmuz ise de, bütün imamların bütün ümmetin kıraatlerinde Ye’cuc Me’cuc kelimeleri memdudtur. Lugat imamı Rube ibnil Accac Hazretlerinin lugatinde ise, acucdur. Buna göre, 1) Me’cuc, 2) Ma’cuc iki şekil olup; 1) Ye’cuc, 2) Ya’cuc, 3) Acuc üç şekilde olur. Şatıbiyede İmam Şatıbi Hazretlerinin vakıfhane beyanlarına göre Ye’cuc Me’cuc mehmuz olursa, şu iki isim (e c c)  maddesinden yef’ul mef’ul vezinlerinde özünün garazı, nefsani maslahatı, şahsi havası yolunda halkarı sevkedici efe demektir. Evvellerde meth lakabı idi. Akıbet, tabiatlarinin fesadına göre kelime müfsitlik manalarına da delalet eder oldu.

Ye’cuc = Teus agus kelimelerinden mürekkep (Teagog) muarrebidir: İlahları da özünün garazları yolunda sevketmek havalarına müptela, müstekbir, cebbar, müddei, müfsit demektir.

Ta’rip de evvelki cüzleri naht usulüyle terk kılınıp, (demagog), (teagog) kelimeleri  magog agog şekillerine kasr kılındıktan sonra, muarrepleri acuc yacuc macuc olup kaldı.

Şu takdirde :

1) Gog da reislik manası gayet vazıh olur.

2) Cuc macuc kelimelerini Ahdi Atik, Ahdi Cedid sahifelerinde müteadid manalarda istimali veçhi açık, malum olur.

3) Kur’anı Kerim Ahdi atik kelimelerini ümmi bir adamın lisanı ile asıllarına iade etmiş olur.

4) Ahdi Atik, Ahdi Cedid enbiyalarını bütün Yahudilerin, bütün Nasaraların asırlarca gafletlerini, delaletlerini Kur’anı Kerim ayeti kerimelerinin acip, güzel “Ya” sı ikamet etmiş, gayet nezahetli, cezil bir lisanla ıslah etmiş olur. Şu taktirde:

Ye’cuc Me’cuc kimdir? Ye’cuc Me’cuc yeryüzünde heryerde her millette her vakit bulunur. Buna göre Ye’cucun Me’cucun cinsiyetleri, zamanları, mekanları Kur’anı Kerimde tayin kılınmadı.

Bunlar Nuh asırlarında vardılar. Lakin üzerinde kuvvet yoktu, yahut başkalarındaki kuvvet çokluğu cihetiyle istila yolları kapanmıştı. Zulkarneyn asırlarında da vardı, her tarafta bulunurdu. Azçok zayıf kalmış halk üzerine o zamanın müfsit Ye’cuc Me’cucları, müfsitleri, müstekbirleri hucum ederlerdi, istila ederlerdi.

Muayyen iki dağ civarında sakin, malum bir memleketin halklarını o vaktin müfsitlerinden saklamak için o halkın talep ettikleri tedbiri muvafık görüp, iki dağın aralarını dağ kadar bir set ile Zulkarneyn kapadı.

Burada itibar gözüyle, ihtimam fikriyle mülahaza kılınacak meseleler: 1) İki dağ nerede? 2) Dağ kadar set ne vakit bina kılındı? 3) Ne kadar müddette dağ kadar set binası tamam oldu? Gibi meseleler değildir. Büyük Kur’anı Kerimin büyük kıssalarına göre, zamanın ve mekanın ehemmiyeti yoktur, yahut, azdır. Hatta banilerin de ehemmiyeti azdır. İnsanların büyük facialarını görüp dururken tedbir aramaktan mütegafil müverrihler; dimağları ulumla dolu ise de, kalpleri az çok teessürden boş adamlar öyle meselelerin halleriyle meşgul olabilir.

Kur’anı Kerimin maksadına göre itibar kılınacak meseleler:

1)      Memleketlerin biri belaların birine düçar olursa, iane tedbirlerine acele etmek o zaman mevcut kuvvetlerin her birine vazife olur.

2)      Vazife mukabilinde bedel almak velev arz kılınırsa da himmet olmaz.

3)      İnsanların mameleklerini kuvvetlerini yalnız özlerinin zaruretlerine, maslahatlarına sarf etmek meşru olur.

4)      Büyük kuvvet ve vesait kimin elinde toplanırsa halkın zaruretlerine maslahatlarına sarf kılınır.

5)      Devletten, hükümetten maksat halkın maslahatlarını temindir. Hakim hadimdir, özlerinin garazları yolunda halkı istihdam ederse, öyle hükümet cari olur, aksi taktirde devletin fesadına sebep olur. (Halledilecek meseleler şu dört beş mesele gibi meselelerdir.)

Son asırlarda da Ye’cuc Me’cuc bulunurdu. Büyük İskender özünün zamanına göre, elbette Ye’cuc olup; kuvvetli askeri elbette Me’cuc idi.

Şu gün kuvvei nariyesiyle, kuvvei maliyesiyle bütün yeryüzüne istila etmiş medeni nasraniyet dünyası bütün insanlara nispetle hususen İslam milletlerine nispetle en dehşetli manasiyle Ye’cucdur, Me’cucdur.

Eski şirk dinlerinin bütün teognilerini eski paganist putperestlerin bütün putlarını özlerine tamam mal ettikten sonra, özlerinin kuvvei nariye, kuvvei maddiyeleriyle özlerinin kuvvei maliyei aliyeleriyle hem uluhiyet huzurunda kuvvetli istikbal, hem bütün insaniyet üzerinde şiddetli istibdat edici (teogog), (demagog) nasraniyet dünyası yeryüzüne gelebilecek Ye’cucların Me’cucların en mütekamil, en müterakki, en müfsit numuneleridir. Suretul Kehf’de nebi Zulkarneyn lisaniyle “kale haza rahmetun min Rabbi. Feiza cae vadu Rabbi caelehu dekka. Ve kane vadu Rabbi hakkan” (99) Ayeti Kerimesi de, “ve terekna ba’dahum yevme’izin yemucü fi badin. Ve nufiha fissuri fecemanahum cem’an” (100) Ayeti Kerimesi de Suretul Enbiya’da “hatta iza futihat ye’cucu ve me’cucu ve hum min kulli hadebin yensilun” (96) Ayeti Kerimesi de şu günkü kapitalist medeni nasraniyet dünyası hakkında elbette daha ziyade tamam doğru olabilir.

Kur’anı Kerim gibi büyük bir kitap da: “kulna ya Zulkarneyni imma en tuazzibe ve imma en tettehize fihim husnen” gibi tahyiri mutlak hitabıyla muhatap olmuş Zulkarneyn, iki dağ kadar büyük bir set bina ettikten sonra da, mağrur olmayıp “haza rahmetun min Rabbi !” demiş ise, böyle söz taçlı melik sözü olamaz, belki Süleymandan daha büyük nebi sözü olur. “Feiza cae vadü Rabbi cealehu dekka. Ve kane vadu Rabbi hakkan” gibi istikbal perdeleri arasında tamamen kayıp gayet büyük haberleri ufak tefek yehud nebileri söyleyemez. Tahyiri mutlak izzetlerine mal olmuş büyük melik, büyük nubuvvet şereflerine vasıl olmuş adil Zulkarneyn gibi simalar – büyük İskender, büyük Daralar arasında aranır ise de bulunamaz. Zulkarneyn lisanından hikaye kılınmış “feiza cae vadu Rabbi cealehu dekka” Ayeti Kerimesinde seddin hedmi Ye’cuclere istinad kılınmayıp, Allah Celle Celalehu Hazretlerine yahut vadine isnad kılınmıştır.Kur’anı Kerimin böyle bir isnadı – Ye’cuc, Me’cuc hakkında şai olmuş vehimleri tamamen hermeder.

İhvanussafa 4 üncü ciltte, ulumu namusiyei şer’iye risalelerinden 6 ıncı risalede zahiri manalarından sarf kılınıp batıni manalarına hamledilecek meseleler arasında, seddi Ye’cuc hakkında:

Ve seddü Yecuce Mecuce ve men

Yelhasuhu min zümerin bade zümer

demiş.  İhvanussafa gibi ulum mecmualarına da sirayet etmiş evham uydurmalarını bir defa kabul ettikten sonra, tevil etmek belki bir hüner olabilir; lakin öyle uydurmaları Kur’anı Kerim Ayeti kerimelerine isnat etmek ihvanussafa mecmualarına elbette münasip olmaz. (Büyük gafletten naşi olmuş edebi bir cinayettir.)

Zulkarneyn asırlarının Ye’cucu, Me’cucu o zamanın adi istihkamlarını aşmak gibi ufak bir zahmetten aciz idiler ise de, medeniyet asrının da kuvvei nariyesi kuvvei maddiyesi huzurunda öyle redimlerin elbette kararı olamaz.

O vakit Allahu Zulcelal hazretlerinin hak vakti hulul eder de kuvvei maddiyei nariyelerine mağrur olup da gaflette kalmış Ye’cuc, Me’cuc – büyük gafletlerinden uyanıp – “yaveylena kat künna fi gafletin min haza. Bel künna zalimin” itirafiyle istikbar gururlarından, istibdat zulümlerinden tövbe edip, yahut aciz kalıp, hak ve hakikat mihraplarında secde ederler, adaleti içtimaiye kanunlarına inkıyat ederler. Medeniyet dünyasının büyük devri başlanır: medeniyetin siyaset-i nefsaniyelerine bedel İslamiyet’in siyaset-i adliye-i ümemiyesi kaim olur!

Bizim şu beyanımıza göre, lahuti Yuhannaların müthiş rüyalarında  Eş’ıya, Hızkıyal gibi nebilerin dehşetli nübuvetlerinden bütün medeni milletler istikbalde azat kalır. Büyük medeniyetin nihai dereceleri son gayeleri yahutların mecdine kurban kılınmaz. (Medeni devletlere büyük bir beşaret!).

Enbiya Suresinin iptidası: “ikterebe l’innasi hisabühüm ve hüm fi gafletin mu’ridun. Ma ye’tihim min zikri min Rabbihim muhtesin illa estemeuhu ve hum yel’abun. Lahiyeten kulubühüm.” Ayeti Kerimeleri idi. Sure hatimesinde Ye’cuc, Me’cuc fethi beyan kılındıktan sonra, “velekad ketebna fi zeburi min badi zikri ennel’arda  yerisüha ibadiyessalihun.” Ayeti Kerimesi zikir kılınıp büyle bir Ayeti Kerimeden sonra, nebi Muhammed Aleyhissalatu Vesselam  Hazretlerinin umum alemlere rahmet olmak üzere risaleti umumiyesi “kul innema yuha ileyye ennema ilahukum ilahun vahidün. Fehel entümmüslimun.” Ayeti Kerimesinde iki büyük hasırla icmal kılınmıştır.

Kur’anı Kerimin acip şu beyanı Ye’cuc, Me’cuc meselesinde benim nazariyemi açık teyid eder. Ye’cuc Me’cuc hakkında yahudların, nasaraların, müslümanların meşhur akidei vehmiyeleri dürüst olsaydı Ye’cuc hadiselerinden sonra risaleti umumiye ehemmiyeti kalmazdı. Kur’anı Kerimin cezil, azim o beyanı, vakti geçmiş, ehemmiyeti bitmiş bir hikaye olurdu.” (1947, II, 532-535)

Bu uzun alıntı, Büyükçınar tarafından dördüncü baskıya alınmamıştır. Biz bunu, sadece Mevlana Muhammed Ali’ye ait yorumların değil, aynı zamanda Musa Carullah’a ait fikirlerin de Büyükçınar tarafından çıkarıldığını, ayrıca Büyükçınar’ın “birkaç sahife” diye nitelediği “çıkarılan sayfa sayısının” gerçek boyutunun görülmesine vesile olur ümidiyle bu uzun dipnota işaret etmek istedik.

Belkide sözkonusu meal-tefsirin üslup bütünlüğü açısından sadeleştirilmesi gereken yegane metni yukarıya aldığımız merhum Musa Carullah’ın mülahazaları iken, bu metni de mealden çıkarıp sadeleştirme harekâtıyla ilgili samimiyetlerine de bizce halel getirmişlerdir.

ÖRNEK 15: (24/Nur Suresi, Ayet: 2)

“Zâni ve zâniyeye, her birine, yüzer kırbaç vurun, Allah’a ve ahiret gününe inanıyorsanız Allah’a itaat hususunda zani ve zaniyyeye acımayın, Müslümanlardan bir taife de, bu cezanın icrasına şahit olsunlar (1)”

“1- İffet, medeni bir cemiyetin en belli başlı fazileti olmak icap eder. Erkek veya kadın için en büyük fazilet budur.  Müslümanlığın en fazla kıymet verdiği faziletlerden biri iffettir. Bununla beraber şunu da kaydetmek lazımdır: Kur’an zina cezası olarak, ölünceye kadar recmden, yani taşlanmaktan bahsetmez. Ancak Hz. Peygamberin fiili hadisi ile sabit olduğuna göre zina eden erkek ve kadın evli iseler, mutlaka recm edilir, yani taşlanarak öldürülür. Cezadan maksadın, işkence değil, fakat terzil olduğu anlaşılıyor.” (1980, 412)

“1- İffet, medeni bir cemiyetin en belli başlı fazileti olmak icap eder. Erkek veya kadın için en büyük fazilet budur.  Müslümanlığın en fazla kıymet verdiği faziletlerden biri iffettir. Bununla beraber şunu da kaydetmek lazımdır:

Kur’an zina cezası olarak, ölünceye kadar recimden, yani taşlanmaktan bahsetmez. 4’üncü surenin 25’inci ayeti ise zina cezasının yarı yarıya indirilebileceğini anlatır. Bazı hadislerde recmden bahs olunur. Bunlar sahih olarak kabul olunsa da, bu ayetin nazil olmasından sonra recmin tatbik olduğunu gösteren bir delil yoktur. Bu gibi mücrimlere değnek ile yahut el ile vurduklarını, bunların bağlanmadıklarını ve soyulmadıklarını gösteren hadiseler vardır. Cezadan maksadın, işkence değil, fakat terzil olduğu anlaşılıyor.” (1947, II, 564)     

Büyükçınar yukarıda cumhurun görüşünü vermiş olabilir, ancak Ömer Rıza Doğrul’un görüşlerini aktarmadığı açıktır.

            Bir ehli sünnet alimi olarak, Razi’ye baktığımızda; Razi’nin recme karşı çıkan Haricilerin görüşlerini hiç olmazsa özetleyerek verdiğini daha sonra bunları eleştirdiğini görürüz. Hariciler, Nisa Suresi 25’inci ayetine dayanarak, evli köle ve cariyenin cezasının hürlere verilen cezanın yarısı olduğunu, oysa recmin yarısının olamayacağını belirterek recme karşı tutumlarını ifade etmeye çalışmışlardır. Ayrıca Kur’an’da zinayla ilgili detaylar verildiği halde (Nur Suresi) recim gibi önemli bir cezanın ihmal edilmiş olduğu düşünülemez diyerek ve Nur Suresindeki celde hükmünün haberi vahit ile tahsis edilemeyeceğini belirterek, recm uygulamasına karşı çıkmışlardır. Razi bunların yukarıda özetlediğimiz görüşlerini verdikten sonra eleştirmiştir (Razi, XVI, 487-488). Dördüncü baskıyı yapanlara Razi’nin tavrını özellikle hatırlatmak istedik, zira bu tutumdan alınacak çok ders var diye düşünüyoruz.

            Süleyman Ateş ise kanaatlerini şöyle belirtir:

“Bizim kesin kanaatimiz odur ki Araplarda kısas, el kesme cezaları gibi recm cezası da vardı. Nitekim bu ceza Tevrat’ta da vardır. Kur’an recm cezasını içine almayıp sadece celd (değnekle dövme) cezası getirince, namus ve geleneklerine son derece bağlı olan Araplar arasında sonradan peygamberin, recmi uyguladığına ve bunu uygulamayı buyurduğuna dair rivayetler ortaya atılmış, hatta bunun vaktiyle ayet iken şahit yetersizliği yüzünden Kur’an’a yazılmadığı rivayeti hadis kitaplarına girmiştir. Böylece bu ceza islam hukukuna da girmiştir.

Yahut Hz. Ömer, toplumun sınırlarının genişlemesi, devletin bir site devletinden, geniş toprakları kuşatan, çeşitli milletleri yöneten, milyonlarca insanın yaşadığı bir imparatorluk haline gelmesi sonucunda toplumda zina suçunun arttığını görmüş; bu suçun yayılmasını önlemek için Kur’an’ın getirdiği yüz değnek cezasından daha ağır bir ceza getirmeyi, kendi içtihadıyla gerekli görmüştür(...) onun recm cezasını Kur’an’a aykırı görenler olmuş, o da bunun peygamberin sünnetine aykırı olmadığını söylemiştir. Bu onun kendi içtihadı olabilir. Onun uygulaması sonucunda da bu ceza daha sonraki hukuk ekollerince benimsenerek İslam hukukuna mal edilmiştir. Hz. Ömer’in kendi içtihadına dayanarak Kur’an ve sünnette olmayan bazı cezalar koyduğu, veya bazı cezaları ağırlaştırdığı bilinmektedir. Mesela Hz Peygamber ve Ebubekir, şarap içene iki, yahut bir rivayete göre kırk değnek vurmuş iken Hz. Ömer bunu seksen değneğe çıkarmıştır.” ( Ateş, 1990, VI, 101-012).

Yine aynı doğrultuda Fazlur Rahman’ın görüşlerini de belirtmek gerekirse:

“Açıkça hem evli iken hem de bekar iken işlenen zinaya -ki ikisi arasında Kur’an bir ayrım gözetmez- Kur’an’ın belirlediği yüz sopa cezası bir tarafa bırakılırsa, hadislere dayanarak hukukta köklü bir değişiklik meydana gelmiştir. Böylece, Hz. Peygamber’e dayandırıldığı iddiasıyla Kur’an’ın cezası bekarlar arasındaki zina ile sınırlı tutulmuş, evli iken zina eden birisi için taşlayarak öldürme cezası getirilmiştir. Hz. Peygamber’in bizzat kendisinin, Kur’an’ın ortaya koyduğu bir hükümde böyle radikal bir değişiklik yapması düşünülemeyeceğine göre, son derece de muhtemeldir ki, bu değişiklik daha sonra halife I. Ömer tarafından yapılmıştır. Zira, onun zamanındadır ki, hızlı fetihler ve cariyeler de dahil, savaş esirlerinin sayısında büyük artış meydana gelmiş, bunun sonucunda da Mekke ve Medine olağanüstü bir cinsel karmaşa hali yaşamıştır.” (Fazlur Rahman, 1997, 178).

Ayrıca Kur’an’da sarih olarak belirtilmeyen, ancak Tevrat’ta yer alan bu uygulamanın, Nur Suresindeki ikinci ayetle nesh edildiği (İslamoğlu, 1995, 147) veya söz konusu ayetten önce bu uygulamanın olmuş olabileceğine, fakat bu ayetin hükmünün bekarlara tahsis edilip, ‘recm’in İslam’ın zina için belirlediği evrensel bir ceza olarak benimsenmesinin, bir kısım fukahanın tercihi olduğuna dair (Ö. Özsoy, İ. Güler, 1996, 492) görüşlere de işaret etmek gerekir. 

ÖRNEK 16: (27/Neml Suresi, Ayet: 18)

“Nihayet Neml vadisine vardılar (3)…”

“3- Neml vadisi, karıncaların çok bulunduğu bir yer demektir.” (1980, 437).

“3- Neml vadisi, karıncalar deresi demektir. Fakat bunu bu şekilde tercüme etmek doğru olamaz. Tacülarus, (vadi) kelimesinden bahsederken Neml vadisinin Jirbin ile Asklan arasında olduğunu, Nemle’nin, karınca yumurtaları manasındaki Mazin gibi kabile ismi olduğunu anlatır. (Kamus) da da Nemle’nin bir kabile olduğunu tasrih edilir. (kamus), Bark kelimesinden bahsederken Abrika, Nemle’nin sularıdır, der.” (1947, II, 601).

Dipnotların farklılığı hakkında fazla söze hacet olmadığı son derece açık olmakla birlikte, meal metnine de bu doğrultuda müdahale yapıldığını belirtmek isteriz. Büyükçınar’ın meali kendi dipnotuyla uyumlu şöyleki:

“Sonunda karıncaların bulunduğu vadiye geldiklerinde bir karınca: Ey karıncalar! dedi, yuvalarınıza giriniz ki, Süleyman ile ordusu farkına varmadan, sizi çiğneyip ezmesinler”

Ömer Rıza da kendi dipnotuyla uyumlu olarak ayeti şöyle meallendirmektedir:

“Nihayet Neml vadisine vardılar. Neml kabilesine mensup bir kadın: Ey Neml’liler, dedi, yuvalarınıza giriniz ki Süleyman ile ordusu, farkına varmadan, sizi çiğneyip ezmesinler.”

Meal ve dipnotların çok farklı iki anlayışın eseri olduğu apaçık. Yazarlar Ömer Rıza Doğrul’un meal-tefsirinin dördüncü baskısını hazırlama iddiasıyla değil de, kendi meallerini yapmış olsalardı söylenecek bir şey olamazdı. Ancak bu haliyle metnin Ömer Rıza Doğrul’un meal ve tefsirini yansıtmadığı son derece açık. Kaldı ki bu meali verip kendi eleştirilerini de yapabilirlerdi.

Üstat Mevdudi yukarıya aldığımız yorumlara yer vererek şiddetle eleştirip, (Mevdudi, 1996, IV, 99-100) devamla; bir karıncanın kendi türünün fertlerini, vukubulacak bir tehlike karşısında uyarmasının, aklen hiçte hayret verici olmadığını, Hz. Süleyman’ın karıncayı nasıl duyduğuna dair bir soruya da; vahiy kelamı gibi çok hafif bir çağrıyı kavrayıp anlayabilen duyular sahibi bir şahıs (Hz. Süleyman) için, karıncanın sesli konuşmasını anlamak hiç de zor olamayacağını belirterek, cevap vermektedir (Mevdudi, 1996, IV, 101).

ÖRNEK 17: (27/Neml Suresi, Ayet: 19)

“(Süleyman), onun [Neml kabilesine mensup bir kadının (İ.K)] sözünden tebessüm ederek (memnuniyetle) güldü (4)”

                        “4- Hazreti Süleyman, karıncaların dilini anladığı için bu sözlere gülmüştü” (1980, 437).